Emocje Dziecka - psycholog dziecięcy Anna Karcz

Rozwijanie kreatywności u dzieci

Kreatywność u dzieci odgrywa ważną rolę w ich wszechstronnym rozwoju, ponieważ wpływa na wiele obszarów życia. Kreatywność nie jest jedynie domeną sztuki czy wyobraźni – to także sposób myślenia, który pozwala dzieciom lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami, znajdować innowacyjne rozwiązania i budować elastyczność w myśleniu. Kiedy dzieci tworzą, eksperymentują i znajdują własne rozwiązania, budują w sobie poczucie sprawczości i pewności siebie.  

Rozwijanie kreatywności przygotowuje dzieci także na wyzwania przyszłości. W świecie, który szybko się zmienia, umiejętność twórczego myślenia i adaptacji staje się kluczowa. Dzieci, które w młodym wieku nauczyły się myśleć nieszablonowo, są lepiej przygotowane do rozwiązywania złożonych problemów i odnajdywania się w nowych sytuacjach. 

Dlatego jako rodzice, nauczyciele czy specjaliści powinniśmy inwestować czas w rozwój tej cennej cechy u dzieci już od najmłodszych lat. Pojawia się tylko jedno pytanie – jak rozwijać kreatywność u dzieci? Mam dla Was kilka wskazówek. 

Tworzenie przestrzeni na eksperymentowanie

Dzieci potrzebują bezpiecznej przestrzeni, w której mogą swobodnie eksperymentować z różnymi materiałami i przekształcać swoje pomysły w rzeczywistość. Taka przestrzeń powinna być pełna inspirujących narzędzi, takich jak kredki, farby, glina czy klocki, ale także przedmiotów codziennego użytku – rolek po papierze toaletowym, pudełek czy guzików. Jeśli dziecko samo nie wychodzi z inicjatywą kreatywnego wykorzytywania tych materiałów, możesz na początek zaproponować mu stworzenie czegoś konkretnego, np. makiety miasta z kartonowych pudełek, magicznego zwierzaka z plasteliny i bibuły czy obrazu malowanego nietypowymi narzędziami, jak gąbki czy liście. Takie zadania nie tylko rozwijają wyobraźnię, ale też uczą dziecko wytrwałości, planowania i kreatywnego myślenia, dając mu przy tym ogromną satysfakcję z efektów własnej pracy. 

Zachęcanie do zadawania pytań

Zachęcanie dzieci do zadawania pytań to jeden z najważniejszych sposobów wspierania ich kreatywności. Dzieci są z natury ciekawe i pełne pytań, które odzwierciedlają ich pragnienie zrozumienia świata wokół nich. Każde pytanie, które pada z ust dziecka, jest okazją do rozwijania jego wyobraźni i myślenia twórczego. Zamiast udzielać gotowych odpowiedzi, warto zaprosić dziecko do wspólnego odkrywania. Pytania takie jak „Dlaczego tak się dzieje?” czy „Co by się stało, gdybyśmy spróbowali inaczej?” pomagają dziecku samodzielnie dochodzić do odpowiedzi i rozwijać zdolność krytycznego myślenia.

Odpowiadając na pytania dziecka, warto przyjąć postawę otwartą i pełną ciekawości. Zamiast narzucać jedno rozwiązanie, możemy dopytywać: „A jak Ty myślisz, co by się stało, gdybyśmy spróbowali czegoś innego?” To daje dziecku poczucie, że jego opinie i pomysły mają wartość, a także motywuje do eksperymentowania i poszukiwania alternatywnych rozwiązań. Pytania otwarte pozwalają również dziecku zrozumieć, że odpowiedzi nie zawsze są jednoznaczne i że w procesie twórczym ważna jest droga, a nie tylko cel. 

Zachęcanie do zadawania pytań rozwija także wyobraźnię, ponieważ pozwala dziecku spojrzeć na świat z różnych perspektyw i łączyć informacje w sposób nietypowy. Takie podejście buduje u dziecka elastyczność w myśleniu, a także chęć dalszego poszukiwania, eksperymentowania i twórczego rozwiązywania problemów.

Promowanie rozwiązywania problemów

Promowanie rozwiązywania problemów to jeden z najskuteczniejszych sposobów rozwijania kreatywności u dzieci. Kiedy dzieci mają możliwość samodzielnego poszukiwania rozwiązań, uczą się myślenia nieszablonowego i budują wiarę we własne możliwości. To nie tylko rozwija ich zdolności poznawcze, ale również uczy radzenia sobie z trudnościami w sposób twórczy i elastyczny.  

Możemy wspierać tę umiejętność, oferując dzieciom zadania, które wymagają analizy, kombinowania i podejmowania decyzji. Na przykład budowanie wieży z klocków o nietypowych kształtach zachęca do eksperymentowania z równowagą i strukturą. Dziecko uczy się, że aby osiągnąć cel, czasem trzeba zmieniać strategie, próbować różnych układów czy poszukiwać niestandardowych rozwiązań. Tego typu zabawa nie tylko rozwija kreatywność, ale również wytrwałość i zdolność logicznego myślenia.  

Innym przykładem może być wymyślanie alternatywnych zakończeń do znanej historii. Dziecko nie tylko angażuje swoją wyobraźnię, ale też uczy się analizować przebieg wydarzeń, wyciągać wnioski i tworzyć nowe scenariusze. Takie zadanie zachęca do krytycznego myślenia i pozwala dziecku spojrzeć na sytuację z różnych perspektyw. Możemy zapytać: „Co by było, gdyby bohater wybrał inną drogę?” lub „Jak zakończyłaby się historia, gdyby pojawił się nowy bohater?”.  

Rozwiązywanie problemów w kreatywny sposób jest umiejętnością, która przydaje się przez całe życie. Dlatego warto dawać dzieciom przestrzeń do eksplorowania, testowania i uczenia się na własnych doświadczeniach. Im więcej okazji do twórczego działania, tym bardziej dziecko będzie rozwijać swoją pomysłowość i pewność siebie.

Ograniczanie presji na „poprawne” odpowiedzi

Dzieci, które czują, że muszą spełniać określone standardy lub że ich praca będzie oceniana wyłącznie pod kątem zgodności z oczekiwaniami, często boją się eksperymentować. W efekcie ograniczają swoje pomysły i wybierają rozwiązania, które wydają się najbezpieczniejsze. Tymczasem kreatywność kwitnie, gdy dziecko ma przestrzeń na swobodę, błędy i eksplorację.

Wspieranie procesu twórczego zamiast skupiania się na efekcie końcowym pozwala dziecku cieszyć się samym działaniem, a nie tylko wynikiem. Kiedy dziecko maluje, rysuje czy buduje, unikaj oceniania typu „ładne” czy „brzydkie”. Zamiast tego zadawaj pytania otwarte, które pomogą dziecku opowiedzieć o swoich pomysłach: „Co przedstawia Twój obrazek?”, „Dlaczego wybrałeś te kolory?” lub „Jak wpadłeś na ten pomysł?”. Takie podejście wzmacnia poczucie własnej wartości i daje dziecku świadomość, że jego pomysły są ważne i interesujące.

Eksperymentowanie jest nieodłącznym elementem kreatywności. Dziecko może stworzyć rysunek, który nie wygląda „idealnie” lub zbudować wieżę, która się przewróci. Zamiast wytykać błędy, warto wspólnie zastanowić się, co poszło nie tak i co można spróbować zrobić inaczej. Takie podejście uczy dziecko, że błędy są naturalną częścią nauki i nie ma w nich nic złego.

Ponadto, zadania bez jednego „właściwego” rozwiązania pomagają dzieciom poczuć się pewniej w swojej kreatywności. Na przykład, jeśli dziecko ma zaprojektować własnego wymyślonego bohatera, jego wyobraźnia nie będzie ograniczana sztywnymi zasadami. Takie doświadczenia budują elastyczność w myśleniu i dają dziecku wolność twórczą, która jest fundamentem innowacyjności i twórczego myślenia w dorosłym życiu.

Dawanie  przykładu

Dzieci uczą się przez naśladowanie dorosłych, dlatego to, jak sami podchodzimy do kreatywności, ma ogromny wpływ na ich postawy i zachowania. Pokazywanie dziecku, że kreatywność jest ważna i ceniona, pomaga rozwijać jego zdolności twórcze i otwartość na nowe pomysły. Jeśli dzieci widzą, że dorosły angażuje się w twórcze działania, naturalnie będą chciały to naśladować i eksperymentować w podobny sposób.

Pokazywanie własnej twórczości to nie tylko konkretne działania, ale i nastawienie do nich. Możesz opowiadać dziecku o tym, jak tworzysz coś samodzielnie, podkreślając, jak ważny jest proces tworzenia, a nie tylko jego rezultat. Na przykład, jeśli gotujesz razem z dzieckiem, zamiast skupiać się na przepisie, zapytaj, co można by dodać, zmienić lub poeksperymentować z nowymi składnikami. Możecie wspólnie wymyślać nowe smaki, dekorować potrawy czy tworzyć własne receptury. To może być okazja do rozmowy o tym, jak kreatywność pojawia się w codziennym życiu, nawet w takich czynnościach jak gotowanie.

Innym sposobem może być wspólne rysowanie, gdzie oboje możecie tworzyć obrazki, pokazując dziecku, że nawet dorosły nie boi się zrobić czegoś, co może nie być „perfekcyjne”. Rysowanie razem z dzieckiem, rozmawiając o tym, jak wybrać kolory czy formy, daje dziecku możliwość dostrzegania procesu twórczego, w którym każdy element może się zmieniać i rozwijać. Takie działania nie muszą kończyć się na jednym projekcie – możecie razem wymyślać historie, śpiewać piosenki, tworzyć rzeźby z gliny lub budować coś z klocków.

Ważne jest, aby dzieci widziały, że twórczość nie jest czymś, co wymaga wielkich umiejętności, ale raczej procesem, który może być przyjemnością i sposobem na wyrażanie siebie. Tworzenie razem z dzieckiem to także okazja, by pokazać, że błędy są częścią procesu i nie należy się ich bać. Pokazując dziecku, że kreatywność jest naturalną częścią życia, uczysz je, że warto eksperymentować, próbować nowych rzeczy i nie bać się być twórczym.

Ćwiczenia rozwijające kreatywność 

We wspieraniu kreatywności u dzieci pomocne jest dostarczenie im odpowiednich narzędzi, które pobudzą ich wyobraźnię i zachęcą do myślenia poza utartymi schematami. Dobrym pomysłem jest sięgniecie po karty pracy „Myślę kreatywnie”, które oferują różnorodne ćwiczenia rozwijające twórcze podejście do problemów. Ćwiczenia rozwijające kreatywność można znaleźć w kartach pracy „Myślę kreatywnie”, które są świetnym narzędziem, ponieważ zachęcają dzieci do myślenia w niestandardowy sposób. Zadania takie jak wymyślanie nowych zastosowań dla przedmiotów, dorysowywanie brakujących elementów w obrazkach, tworzenie historii, projektowanie czy poszukiwanie skojarzeń pobudzają wyobraźnię i rozwijają umiejętność twórczego myślenia.  

Ich zaletą jest to, że dziecko pracuje samodzielnie, ale jednocześnie w uporządkowanej strukturze, co pozwala mu skupić się na zadaniu i rozwijać swoje umiejętności. Karty te można wykorzystać zarówno w pracy indywidualnej, jak i grupowej, co dodatkowo sprzyja wymianie pomysłów między dziećmi. Zachęcanie do dzielenia się efektami pracy z innymi buduje pewność siebie i pokazuje, jak różne mogą być sposoby podejścia do tego samego zadania.  

emocje-dziecka-karty-pracy-mysle-kreatywnie-300x360

Praca z kartami „Myślę kreatywnie” to również świetna okazja do rozwijania umiejętności koncentracji, planowania i konsekwencji w działaniu – wszystko to w przyjaznej formie zabawy. Karty znajdziesz tutaj.

Podsumowując, rozwijanie kreatywności to proces, który wymaga czasu, cierpliwości i otwartości. Ważne jest, aby wspierać dzieci w odkrywaniu ich własnych pomysłów i pozwalać im doświadczać świata w sposób nieskrępowany. Kreatywność to nie tylko zdolność artystyczna, ale także kluczowa umiejętność radzenia sobie z wyzwaniami w codziennym życiu. Wspieranie kreatywności to inwestycja w przyszłość dzieci, która pozwala im lepiej radzić sobie z nieprzewidywalnością świata i odnosić sukcesy w różnych dziedzinach życia.

Udostępnij

Anna Karcz

Jestem psychologiem dziecięcym i specjalistą terapii pedagogicznej. Specjalizuję się w pracy z dziećmi i młodzieżą oraz rodzicami. Dzieciom towarzyszę w przeżywanych trudnościach oraz pomagam w wyrażaniu emocji z nimi związanymi.

więcej o autorze

Karty pracy

Drzewo Miłości – materiały do pracy z dzieckiem (samoocena)

Dostałam ostatnio sporo wiadomości o tym, że lubicie materiały, które można wydrukować i wykorzystać do...

Gry

Gra z emocjami: Gorący ziemniak junior

Nie od dziś wiadomo, że ziemniak to fantastyczne warzywo. Oprócz niewątpliwych walorów smakowych (po odpowiedniej...

Czytelnia

Konflikt w rodzinie… i co dalej?

W każdej rodzinie pojawiają się konflikty i kryzysy. Są nieuniknione, często nieprzyjemne, ale i potrzebne....

Książki

Zrozumieć nastolatków, czyli Trudny czas dojrzewania

Każdy kolejny dzień życia nastolatka może charakteryzować się zupełnie odmiennymi emocjami. Jednego dnia nastolatkowi może...

Obserwuj mnie na Instagramie @emocjedziecka